Przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego, zgodnie z art. 32 ustawy z 25 czerwca 1999 o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.).
Należy się on w razie sprawowania opieki nad
- dzieckiem chorym do lat 14 i zdrowym do lat 8 (w przypadkach wskazanych w ustawie) oraz
- chorym członkiem rodziny, którym jest małżonek, rodzice, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat.
Warunkiem uzyskania prawa do zasiłku opiekuńczego jest przede wszystkich podleganie ubezpieczeniu chorobowemu. Nie ma przy tym znaczenia, czy dobrowolnemu czy obowiązkowemu. Zasiłek przysługuje wyłącznie w okresie podlegania ubezpieczeniu, tzn. ustaje wraz z ustaniem tytułu do ubezpieczenia. Ponadto zostanie wypłacony pracownikowi w sytuacji, gdy tylko on może zapewnić opiekę choremu członkowi rodziny, w tym wypadku małżonce.
Zasiłek opiekuńczy, finansowany zawsze z funduszu ubezpieczeń społecznych, przysługuje w wysokości 80 proc. wynagrodzenia pracownika. Podstawą jego wymiaru jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone przez okres 12 miesięcy poprzedzających otrzymanie zwolnienia lekarskiego, a jeżeli dana osoba pracuje krócej niż rok, przez okres faktycznego zatrudnienia.
Prawo do zasiłku z tytułu opieki nad członkiem rodziny przysługuje do 14 dni w roku. Podstawą jego wypłaty jest uzyskanie od lekarza zwolnienia lekarskiego na druku ZUS ZLA, które stwierdza konieczność opieki nad chorym dzieckiem lub innym członkiem rodziny. Ponadto konieczne jest złożenie wniosku o przyznanie zasiłku wraz z oświadczeniem o pozostawaniu z chorym we wspólnym gospodarstwie rodzinnym.